این آرتیفکت در اثر حرکت ارادی یا غیر ارادی بیمار یا به دلیل پالسیشن جریان درون عروق ایجاد می شود. همچنین آرتیفکت حرکتی فقط در جهت فاز دیده می شود.
سوال: چرا این آرتیفکت فقط در جهت فاز دیده می شود؟
پاسخ:
- ابتدا اینکه حرکت در جهت هر کدام از گرادیان ها هم که باشد، در اثر یک تجمع فاز غیر طبیعی که باعث جای گیری اشتباه سیگنال در جهت گرادیان کدگذاری فاز است می شود.
- همچنین یک عدم تقارن معنی دار در فضای دیتا وجود دارد که باعث می شود نمونه برداری در جهت فرکانس در زمان بسیار کمتری نسبت به جهت فاز طول بکشد، از این رو حرکات به وجود آمده زمان بیشتری دارند تا در جهت فاز به وجود آمده و منتشر شوند. همچنین زمان کافی برای رخ دادن در جهت فرکانس را ندارند. البته آرتیفکت حرکتی در جهت فرکانس نیز غیر ممکن نیست، ولی تاثیر معنی داری روی تصویر نخواهد گذاشت.
همچنین آرتیفکت حرکتی حاصله از پالسیشن عروق، تاثیر خود را به صورت حرکت دوره ای روی تصویر می گذارد، به این معنی که برای مثال اگر در ناحیه ی شکم در حال تصویربرداری هستیم و جهت فاز جلو به عقب بوده و آئورت در این ناحیه پالسیشن دارد، آرتیفکت آن به صورت دوره ای روی تصویر در جهت فاز به صورت گوست با فواصل معین دیده می شود و آرتیفکت با افزایش فاصله از آئورت روی تصویر تضعیف می شود.
فاصله ی بین گوست ها در تصویر از فرمول زیر به دست می آید:
تصویر فوق مثالی از آرتیفکت گوست ناشی از پالسیشن عروق ناحیه ی گردن است.
راه های کاهش این آرتیفکت:
- استفاده از پالس های پیش اشباع فضایی برای اشباع نواحی دارای جریان و کاهش آرتیفکت
- افزایش فاصله ی بین گوست ها با افزایش TR, NEX, NY و متعاقبا افزایش زمان اسکن
- عوض کردن حهت فاز و فرکانس و متعاقبا جهت آرتیفکت
- استفاده از گیتینگ قلبی
- استفاده از جبران جریان یا FC
حرکت غیر ارادی:
این نوع حرکات به دلیل حرکات دائطلبانه یا غیرداوطلبانه ی بیمار مثل تنفس، تغییر موقعیت، بلع و سرفه و … ایجاد می شود و باعث تاری و بلرینگ تصویر می شود و نوارهای موازی در جهت فاز مشاهده می شود که اگرچه مشابه آرتیفکت ترانکیشن است، اما باید توجه کرد در ترانکیشن نوارها محو شونده هستند.
در تصویر بالا آرتیفکت حرکتی ناشی از پلک زدن بیمار و تاثیر آن در جهت فاز را مشاهده می نمائید.
راه های کاهش این آرتیفکت:
- دستورالعمل عدم حرکت به بیمار
- استفاده از جبران تنفس در نواحی که حرکات ناشی از تنفس وجود دارد
- استفاده از گلوکاگون در آزمون شکم برای کاهش حرکات روده
- بیهوشی
- مسکن ها
- اسکن سریع با استفاده از سکانس های سریع و دو بعدی.
اثرات جریان CSF:
دفازه شدن پروتون در اثر حرکت مایع مغزی نخاعی ممکن است گاهی ظاهری شبیه به یک ضایعه ایجاد کند. این آرتیفکت را به وسیله ی جبران جریان می توان کاهش داد.
مثال هایی از این آرتیفکت که مشابه ضایعه دیده می شود:
- آنوریسم کاذب شریان بازیلار به دلیل حرکت CSF در اطراف ان
- پلاک MS کاذب در ساقه ی مغز به دلیل حرکت CSF در سیسترن بازال
- فتق کاذب دیسک به دلیل حرکت CSF در اطراف آن
راه های کاهش این آرتیفکت:
- مطمئن باشید ضایعه در تمامی سکانس های پالسی دیده می شود ولی آرتیفکت فقط در یک تصویر
- از گیتینگ قلبی استفاده کنید
- از جبران جریان استفاده کنید
کاهش سیگنال ناشی از حرکت CSF در اطراف شریان بازیلار، مثل یک آنوریسم خود را نشان می دهد.
منبع: MRI the basics book, Ray H. Hashemi
تهیه کننده: جناب آقای جمله
